Από την V.K. McCarty

Ενώ η πρόσφατη εορτή της Γέννησης του Χριστού παραμένει στις καρδιές μας και προαναγγέλλει τη Μεγάλη Σαρακοστή που πλησιάζει, είναι προφανές ότι αντιμετωπίζουμε καθημερινά νέες και περίπλοκες προκλήσεις λόγω της πανδημίας. Ως ποιμένες και δάσκαλοι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της χριστιανικής διακονίας, συχνά διακρίνουμε ολοκάθαρα τα ζητήματα που προκαλούν αναστάτωση στην κοινωνία. Ωστόσο, εν μέσω αυτού του χάους και της ταλαιπωρίας, η Εκκλησία μας έχει κρατήσει πνευματικά ασφαλείς, με τη διαβεβαίωση ότι η αγάπη και η παρουσία του Θεού συνεχίζει να υπάρχει ανάμεσα μας.

Καθώς ταξιδεύουμε μέσα απ’ όλες τις εμπειρικές πτυχές αυτής της πανδημίας, οι προσπάθειές μας να κατανοήσουμε και να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον μας εμπνέουν να προσφέρουμε προσευχή μετάνοιας και ευγνωμοσύνης ζητώντας το έλεος του Θεού. Δεν είναι μήπως αυτή η σιγουριά για την παρουσία του Θεού, η οποία αποτελεί μια «Κιβωτό Προστασίας» όπου παραμένουμε μέχρι να περάσει το πρόβλημα του ιού; Δεν είναι μήπως κάθε οικογένεια που έχει εμπιστοσύνη στο έλεος του Θεού στον καιρό της καραντίνας ζώντας με ειρήνη και αρμονία τη κρίσιμη αυτή περίοδο, όπως αυτά τα ζευγάρια που δέχτηκαν κάποτε των Παλαιό των Ημέρων;

Δεδομένου ότι η βαθιά καλοσύνη του Θεού για την ανθρωπότητα και η φιλανθρωπία Του  αποτελούν την ομορφιά που ενδημεί στις ψυχές μας, είναι φυσικό να επιδιώκουμε να γίνουμε μια λαμπρή αντανάκλαση του φωτός του Χριστού σε εκείνους που υπηρετούμε. Όπως ορθά διδάσκει ο Αγ. Γρηγόριος ο Νύσσης, το «αγκίστρι» που ο Θεός έθεσε εντός μας διά της Σάρκωσής του μας έλκει προς τους ουρανούς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η αμαρτωλή μας φύση καταπιάνεται με τον αγώνα της αγάπης και της συγχώρησης (Λόγος Κατηχητικός ο Μέγας). «Ας έχουμε όλοι μας θάρρος!» διακηρύσσει σε ένα άλλο λόγο του, προτρέποντας τον ακροατή και περιγράφοντας  πως η  γεύση της ομορφιάς του Θεού μπορεί να προσελκύσει την ψυχή και να την απαλλάξει ακόμη και από καταστάσεις που παραμένουν βαθιά, ριζωμένες συνήθειες (Περί Παρθενίας).

Μεταξύ των πιο εκπληκτικών δώρων αγάπης και ομορφιάς κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας συμπεριλαμβάνονται οι αναζωογονητικές και απροσδόκητες εμπειρίες μιας ανανεωμένης προσωπικής επαφής στις σχέσεις μας με τους ενορίτες στις ημέρες του lockdown. Οι διαδικτυακοί τρόποι επικοινωνίας που έχουμε υιοθετήσει ούτως ώστε να προσαρμοστούμε στους περιορισμούς ασφαλείας, μας έφεραν αναπάντεχα πιο κοντά, καθώς έχουμε περισσότερες ευκαιρίες να κουβεντιάσουμε μεταξύ μας. Συνεπώς, παρόλο που όταν συναγόμαστε στην εκκλησία «για να θωρήσουμε την Ομορφιά του Κυρίου και να επισκεφτούμε το Ναό του» (Ψαλ. 27:4) αυτοί οι πρωτόγνωροι νέοι καιροί με τις διαδικτυακές ακολουθίες έχουν βοηθήσει πολλούς από εμάς να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τον πλησίον τους — σίγουρα ένα δώρο της Χάρης του Θεού.

Ενώ πράγματι μας λείπει το να συμμετέχουμε στα μυστήρια με τη φυσική μας παρουσία, όπου όλες οι αισθήσεις ενεργοποιούνται — γευόμενοι την Ευχαριστία, μυρίζοντας το λιβάνι, ακούγοντας τον χτύπο της καμπάνας και φιλώντας τις εικόνες— η ακρόαση και μόνο των προσωπικών ιστοριών των συνενοριτών μου έχει ζωντανέψει την προσευχή μου. Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για εσάς. Μου έρχεται στο νου μια συγγραφέας, η Frederica Mathewes-Green, η οποία είχε την τόλμη να μιλήσει για τη Θεία Λειτουργία ως μια «αισθητική απόλαυση ομορφιάς» —  εντοπίζοντας στη πορεία της στο Ορθόδοξο μονοπάτι «την εντυπωσιακή και εκπληκτική αγάπη του Θεού που κατακλύζει τα πάντα· την ομορφιά της έκστασης που με κάνει να κλαίω για τις αμαρτίες μου— την υπέροχη χαρμολύπη για την οποία μιλάει ο Αγ. Ιωάννης της Κλίμακας καθώς και την γλυκιά, διαπεραστική επιθυμία να προσελκύσω και άλλους ούτως ώστε να αντικρίσουν το όμορφο πρόσωπο του Ιησού» (Στην Γωνία της Ανατολής και του Τώρα [At the Corner of East and Now], 1999, 155).

Εξάλλου η Ορθοδοξία μας παρέχει μια κοινή γλώσσα Αγάπης και Ομορφιάς, καθώς και οι δύο αυτές έννοιες σμίγουν στα μάτια του Θεού. Λέγεται ότι η Αγ. Μακρίνα δίδαξε τον αδερφό της Αγ. Γρηγόριο ότι: «Η θεία ζωή πάντα θα ενεργοποιείται διά της αγάπης» (Διάλογος περί Ψυχής και Αναστάσεως) και πράγματι,  ο καρπός της ταπεινής μας προσευχής «είναι η θεϊκή αγάπη που είναι απλώς χάρη», αναφέρει ο Λόσκυ, «η χάρη που προσαρτάται στα βάθη της ύπαρξής μας» (Μυστική Θεολογία). Επιπλέον, η αγάπη διαθλάται διά της ομορφιάς και ορίζεται ως ο τελικός της στόχος, η εκπλήρωσή της, διότι: «η τελεολογία της αγάπης  στον ερωτικό τρόπο διέρχεται απ’ όλους τους πολιτισμούς, πετά στα ύψη στο υπέροχο πλατωνικό Συμπόσιο και φτάνει στην αποκορύφωσή της στο Βυζάντιο, στους λόγους του Αγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου (Trostyanskiy, 2016, xiii)

Πράγματι, δεν είναι η ουσία της πνευματικότητάς μας η επιδίωξη να αντικρίσουμε και να μεταμορφωθούμε από την Ομορφιά του Θεού; Καθώς η αγάπη αποτελεί την κεντρική εμπειρία και τον στόχο της πίστης μας, αναπνέουμε ευγνώμονες τον αέρα της Ορθοδοξίας όπου αυτή η αγάπη δεν λείπει ποτέ: «Ο Θεός είναι που σπέρνει αυτή την αγάπη,» όπως αναφέρει ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος (Εγκώμιο στον Μάξιμο 3, PG 51.230). Στον Ακάθιστο της Ευχαριστίας ακούμε τα εξής λόγια: «Όλη η αληθινή ομορφιά έχει τη δύναμη να ελκύσει την ψυχή προς Εσένα και να ψάλλει εκστατικά. Αλληλούια!» (Κοντάκιο 7).

Αναμφίβολα, αυτή η πανδημία αποτέλεσε μια αξιοσημείωτη ευκαιρία για να καταστεί αισθητή η ομορφιά της δημιουργίας του Θεού. Ας μην παραμελήσουμε να εγκωμιάσουμε τη φυσική ομορφιά την οποία εκτιμάμε δεόντως αυτούς τους μήνες της καραντίνας. Μήπως δεν είναι υπέροχοι οι ζαφειρένιοι ουρανοί; — μέρα με τη μέρα μένουμε έκπληκτοι απ’ αυτό το σπάνιο γαλάζιο χρώμα. Κατά τον ίδιο τρόπο «η ψυχή φέρει πάντα τον τύπο αυτού που αντικατοπτρίζει», ενώ όπως επισημαίνει και ο David Bentley Hart «ακόμη και μια φευγαλέα ματιά στην θεϊκή μοναξιά αφήνει μια άρρητη έκσταση στα βάθη του νου, όπως η λαχτάρα για τα βάθη του ωκεανού ή για τον ήλιο, εμπνευσμένη από μια παρατεταμένη γεύση—απλές σταγόνες και λάμψεις—της ομορφιάς τους» (Hart, 2003, 120.)

Δεν έχουμε απολαύσει συναρπαστικές «σταγόνες και λάμψεις» της Ομορφιάς που αντανακλάται κατά τη διάρκεια της πανδημίας ; Πως θα ήταν άραγε ο κόσμος μας αν προσπαθούσαμε να μειώσουμε συνειδητά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Όχι μόνο λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών εξαιτίας της πανδημίας, αλλά ως μια πράξη πίστης και ευγνωμοσύνης.

Θα μπορούσε αυτό το διάλειμμα απ’ τη συνηθισμένη αιθαλομίχλη να καταστεί μέρος μιας νέας υγιεινής αλλαγής παραδείγματος; Χρειάζεται αρκετή δουλειά και ανανεωμένο σθένος, αλλά θα οδηγούσε σε καλύτερη ποιότητα αέρα και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να κρατήσουμε όμορφους τους ουρανούς της δημιουργίας του Θεού για να τους δουν τα εγγόνια μας.

Σ’ αυτή την εποχή που η μέρα μεγαλώνει αργά αλλά σταθερά, το ανεξερεύνητο δώρο της Σάρκωσης εκτυλίσσεται ενώπιόν μας:

Ευλογημένος ο καθένας από εσάς που βλέπει με ταπεινότητα το δώρο της Ομορφιάς του Θεού.

Ευλογημένος ο καθένας από εσάς που ανταποδίδει την αγάπη του Θεού σήμερα με μια πράξη συμφιλίωσης.

Ευλογημένος ο καθένας από εσάς που λαμβάνει σκληρά μαθήματα κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας και με τη χάρη του Θεού τα μετατρέπει σε λόγο ευγένειας σε όσους βρίσκονται γύρω του τις μέρες που έρχονται.

Είθε να τρέφεστε κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας με την Ομορφιά της δημιουργίας του Θεού που εκτυλίσσεται με το χρυσαφένιο φως της πίστης ενώπιόν σας.

Είθε να παρηγορηθείτε στην πανδημία αυτή με τη μεγάλη Φιλανθρωπία του Θεού, που είναι το βάλσαμο της στοργικής καλοσύνης και με τη χάρη της θεϊκής αγάπης να είστε κοντά στην οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους σας, καθώς και με όλους που έχετε μέσα στη καρδιά σας.

Να σας χαρίζει δύναμη σ’ αυτή την εποχή της πανδημίας η παρουσία του Θεού στη καρδιά σας. Είθε το Πνεύμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να σας καταστήσει μέρος του υψηλότερου αγαθού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Ιωάννης Χρυσόστομος, Εγκώμιο στον Μάξιμο, PG 51.

Gregory of Nyssa, De Anima et Resurrectione, GNO III/3. Gregory of Nyssa, Oration Catechetica Magna, GNO III/4.

David Bentley Hart, “The Mirror of the Infinite: Gregory of Nyssa on the Vestigia Trinitatis,” in Sarah Coakley, ed. Re-Thinking Gregory of Nyssa (Malden, MA: Blackwell Publishing Ltd., 2003), pp. 111-131.

Vladimir Lossky, The Mystical Theology of the Eastern Church (Crestwood, NY: St Vladimir’s Seminary Press, 1976).

Frederica Mathewes-Green, At the Corner of East and Now (New York : Jeremy P. Tarcher/Putnam, 1999).

Sergey Trostyanskiy, Love, Marriage, and Family in Eastern Orthodox Perspective, Preface (Piscataway, NJ: Gorgias Press, 2016).

Η V.K McCarty είναι Αγγλικανή θεολόγος που διδάσκει στο Γενικό Θεολογικό Σεμινάριο ενώ παράλληλα συγγράφει για το Ινστιτούτο Μελετών Ανατολικού Χριστιανισμού. Το βιβλίο της «Εκ των χειλιών τους: Φωνές γυναικών στον πρώιμο Χριστιανισμό» [From They Lips: Voices of Early Christian Women], θα κυκλοφορήσει απ’ τις εκδόσεις Gorgias Press

Το κείμενο αποτελεί τμήμα της ομιλίας λήξης του συνεδρίου «Το κακό και η πνευματική μάχη στον καιρό της πανδημίας» που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Σπουδών για τον Ανατολικό Χριστιανισμό.